Tercih dönemlerinde en sık sorulan soru taban puanlarının düşüp düşmeyeceği oluyor. Buna cevap verebilmek için öncelikle yerleştirmenin nasıl yapıldığını anlamak gerekir.
Basitçe açıklamaya çalışacağım: Sınavda barajı geçen adaylar en fazla 30 tercih yapma hakkına sahiptir. Tercih formlarını internet üzerinden dolduran adayların sonuçları sisteme kaydedilir. Sistem, öncelikle Türkiye 1.sini ilk tercihine yerleştirir ve yerleştiği bölümün kontenjanından 1 azaltır. Sonra Türkiye 2.sini ilk tercihine yerleştirir ve onun da yerleştiği bölümün kontenjanını 1 azaltır. Sırayla bu işlem devam eder. Ta ki, sırası gelen öğrencinin ilk tercihinde kontenjan kalmayana kadar. Bu durumda bu öğrenciyi bir sonraki tercihine yerleştirir ve sıradaki öğrenciye geçilir. Yani başarı sırasına göre öğrenciler tek tek değerlendirilir ve her öğrenci sıra kendisine gelene kadar kontenjanı dolmamış olan en üst sıradaki tercihine yerleştirilir.
Örneğin Koç tam burslu tıp fakültesinin kontenjanı 15 kişi. Eğer Türkiye'de ilk 16'ya giren öğrencilerin tamamı ilk tercihine bu bölümü yazmışsa ilk 15'e giren öğrencilerin hepsi yerleşir. Ama Türkiye 16.sı olan öğrenciye sıra geldiğinde bölümün kontenjanı dolmuş olacağından bu öğrenci 2. tercihine yerleşecektir.
Bu nedenle tercihe esas olan puan değil, başarı sıralamasıdır. Sınav kolay ya da zor diye bölümlerin başarı sıralamaları etkilenmez. Sınavın zor olması sizin daha düşük puan almanıza sebep olsa da sınav herkes için zor olacağından sıralamanızı etkilemeyecektir. Yani bölümün taban puanının düşmesi beklense de başarı sıralamasını etkileyecek bir durum değildir. Bu yüzden tercihlerde öncelikle bir önceki yılın sıralamalarını dikkate alırız. Ayrıca kontenjan değişimlerine bakmamız gerekir. Çünkü bir bölümün kontenjanı azalmışsa bir önceki yılki başarı sıralamasıyla bu bölüme girmek zorlaşacaktır. Benzer şekilde kontenjan artışları da bu bölüme girmeyi kolaylaştıracaktır.
Kontenjan değişimlerini sadece girmek istediğiniz bölümle değil, o bölümün tüm okullardaki kontenjanıyla da birlikte ele almak gerekir. Çünkü, diyelim ki eczacılık okumak istiyorsunuz. Sizin istediğiniz eczacılık bölümünün kontenjanında değişim yok ama ülke genelindeki eczacılık fakültelerinin kontenjanı (özellikle sıralaması sizin istediğiniz okuldan yüksek olan bölümlerde) azalmışsa, normalde başka okulları yazacak ve oraya yerleşecek olan öğrencilerin kontenjan daralmasından dolayı sizin de istediğiniz eczacılık bölümüne kaymasına sebep olur. Bu da istediğiniz bölümün başarı sırasının yükselmesiyle sonuçlanır.
Son olarak bir bölümün başarı sırasının düşüp düşmeyeceğini trendlere bakarak tahmin edebiliriz. Kontenjan değişimi olmamasına rağmen bir bölümün başarı sırası son yıllarda düşüyorsa, bu bölümün gözden düşmekte olduğunu düşünebiliriz. Bu da puanlar düşer mi sorusuna cevap ararken bize ışık tutacaktır.
Basitçe açıklamaya çalışacağım: Sınavda barajı geçen adaylar en fazla 30 tercih yapma hakkına sahiptir. Tercih formlarını internet üzerinden dolduran adayların sonuçları sisteme kaydedilir. Sistem, öncelikle Türkiye 1.sini ilk tercihine yerleştirir ve yerleştiği bölümün kontenjanından 1 azaltır. Sonra Türkiye 2.sini ilk tercihine yerleştirir ve onun da yerleştiği bölümün kontenjanını 1 azaltır. Sırayla bu işlem devam eder. Ta ki, sırası gelen öğrencinin ilk tercihinde kontenjan kalmayana kadar. Bu durumda bu öğrenciyi bir sonraki tercihine yerleştirir ve sıradaki öğrenciye geçilir. Yani başarı sırasına göre öğrenciler tek tek değerlendirilir ve her öğrenci sıra kendisine gelene kadar kontenjanı dolmamış olan en üst sıradaki tercihine yerleştirilir.
Örneğin Koç tam burslu tıp fakültesinin kontenjanı 15 kişi. Eğer Türkiye'de ilk 16'ya giren öğrencilerin tamamı ilk tercihine bu bölümü yazmışsa ilk 15'e giren öğrencilerin hepsi yerleşir. Ama Türkiye 16.sı olan öğrenciye sıra geldiğinde bölümün kontenjanı dolmuş olacağından bu öğrenci 2. tercihine yerleşecektir.
Bu nedenle tercihe esas olan puan değil, başarı sıralamasıdır. Sınav kolay ya da zor diye bölümlerin başarı sıralamaları etkilenmez. Sınavın zor olması sizin daha düşük puan almanıza sebep olsa da sınav herkes için zor olacağından sıralamanızı etkilemeyecektir. Yani bölümün taban puanının düşmesi beklense de başarı sıralamasını etkileyecek bir durum değildir. Bu yüzden tercihlerde öncelikle bir önceki yılın sıralamalarını dikkate alırız. Ayrıca kontenjan değişimlerine bakmamız gerekir. Çünkü bir bölümün kontenjanı azalmışsa bir önceki yılki başarı sıralamasıyla bu bölüme girmek zorlaşacaktır. Benzer şekilde kontenjan artışları da bu bölüme girmeyi kolaylaştıracaktır.
Kontenjan değişimlerini sadece girmek istediğiniz bölümle değil, o bölümün tüm okullardaki kontenjanıyla da birlikte ele almak gerekir. Çünkü, diyelim ki eczacılık okumak istiyorsunuz. Sizin istediğiniz eczacılık bölümünün kontenjanında değişim yok ama ülke genelindeki eczacılık fakültelerinin kontenjanı (özellikle sıralaması sizin istediğiniz okuldan yüksek olan bölümlerde) azalmışsa, normalde başka okulları yazacak ve oraya yerleşecek olan öğrencilerin kontenjan daralmasından dolayı sizin de istediğiniz eczacılık bölümüne kaymasına sebep olur. Bu da istediğiniz bölümün başarı sırasının yükselmesiyle sonuçlanır.
Son olarak bir bölümün başarı sırasının düşüp düşmeyeceğini trendlere bakarak tahmin edebiliriz. Kontenjan değişimi olmamasına rağmen bir bölümün başarı sırası son yıllarda düşüyorsa, bu bölümün gözden düşmekte olduğunu düşünebiliriz. Bu da puanlar düşer mi sorusuna cevap ararken bize ışık tutacaktır.